Wyświetlenie artykułów z etykietą: Czorsztyn,

Zamek w Czorsztynie - Atrakcje Pienin

    Nad Zalewem Czorsztyńskim na wapiennej skale można zobaczyć owiany legendami i tajemniczymi historiami - królewski zamek.
W XIII w. wybudowano  na szczycie skały drewniany gródek z dobudowaną  wolnostojącą kamienną  wieżą zwaną  stołpem. Fundatorem  była prawdopodobnie księżna Kinga (kanonizowana przez Jana Pawła II w 1999 r.). Nosił on nazwę Wronin.
Ciekawą historię  podaje Jan Długosz. Według niego, w 1241 roku miał się tu schronić przed najazdem tatarskim  Bolesław Wstydliwy z małżonką Kingą. Podejmował ich tutaj  pan tych ziem- kasztelan sądecki Piotr Wydżga, który owładnięty rządzą zdobycia złota  posunął się aż do zaprzedania duszy diabłu. Część swego skarbu miał zakopać gdzieś w górach, a część przekazał zakonowi krzyżackiemu, do którego wstąpił. Problem tylko, że historycy nie potwierdzają tych faktów . Rycerz Wydżga jest prawdziwą postacią, ale nie był nigdy właścicielem Czorsztyna.
     Nazwa Czorsztyn pojawia się w dokumentach z 1348 roku  za czasów Kazimierza Wielkiego. W tym okresie zamek rozbudowano i uczyniono siedzibą starostów.  Nazwa wywodzi się z niemieckiego słowa Schorrenstein i oznacza  ostro wystającą skałę.
Położenie zamku Czorsztyn nie jest  przypadkowe, został wzniesiony na szlaku handlowym i pełnił rolę komory celnej,  stanowił  też zaporę dla  kolonizacji węgierskiej, która w tym czasie sięgała już prawego brzegu Dunajca. 
Pod koniec XIV w. Władysław Jagiełło utworzył niegrodowe starostwo czorsztyńskie, mówi się, że przez pewien okres starostą był słynny rycerz Zawisza Czarny z Garbowa. Innym słynnym starostą był w wieku XVII  Jan Baranowski herbu Jastrzębiec. Za jego czasów powstała   m.in. czterokondygnacyjna baszta zwana obecnie basztą Baranowskiego.
   W zamku gościli między innymi: Kazimierz Wielki,  w 1384 r. zatrzymała się w drodze po polską koronę św. Jadwiga, Władysław Jagiełło, Władysław Warneńczyk (tu pożegnał się z matką Zofią i bratem Kazimierzem kiedy wyruszał przeciw Turkom), 1598 r.  zamek najechał i ograbił Olbracht Łaski. W 1655r. Jan Kazimierz przekazał tu Jerzemu Lubomirskiemu skarb koronny, archiwum państwowe i insygnia koronacyjne, w tym  dwie korony: moskiewską i szwedzką. Lubomirski zabezpieczył wszystko w warowni  Lubovna (dzisiejsza Słowacja).
Z ciekawszych wydarzeń związanych z zamkiem warto wspomnieć o rozbiciu w 1434r.  przez wojska Władysława Jagiełły oddziału Husytów rabujących Spisz. Tutaj miała zostać zwrócona pożyczka 37 tys. kop groszy praskich jaką udzielił Jagiełło Zygmuntowi Luksemburskiemu w zamian za miasta spiskie (do zwrotu nigdy nie doszło).
W 1651 r. warownię zdobył niejaki  Aleksander Kostka Napierski. Nie wiadomo tak naprawdę kim był i czy zdobywał zamek na własną rękę, wykorzystując okazję kiedy to zamek opuściło wojsko udając się na wojnę z Chmielnickim. Może działał na zlecenie Chmielnickiego czy Rakoczego mającego chęć na Kraków i koronę polską a może na prośbę szweckiej królowej Krystyny. Wiadomo natomiast jaka kara go spotkała: po schwytaniu został przewieziony do Krakowa, 18 lipca ogłoszono wyrok na niego - śmierć po chłopsku czyli wbicie na pal. Ginął długo i w męczarniach, bo jak napisał naoczny obserwator, "kat nie umiał pala weń wbić, kilkadziesiąt razy weń uderzał, nim pal przeszedł przezeń".
Upadek zamku w Czorsztynie rozpoczął się  w latach 1734-36 podczas walk o tron między Stanisławem Leszczyńskim a Augustem III Sasem. Wojska kozackie spustoszyły warownię. Teodor Lubomirski, zwolennik Sasa pozwolił bowiem na bezkarny rabunek dóbr zwolenników Leszczyńskiego,  do których należał starosta czorsztyński. Przez półtora  roku zamek i okoliczni mieszkańcy byli poddawani represjom przez grasujący tu dwutysięczny oddział kozacki. W 1769 r. w ruinach schronili się uciekający konfederaci barscy, 1790 roku od uderzenia pioruna spaliły się dachy zamku, a starostowie mieszkali w pobliskim dworze.
W 1819 roku dobra czorsztyńskie wraz z ruinami zamku zakupiła rodzina Drohojowskich, władająca nimi do 1945. W 1921 r. właściciele ci utworzyli wokół zamku rezerwat, który stał się zalążkiem Pienińskiego Parku Narodowego.
    Zamek był i jest natchnieniem dla artystów, przykładem może tu być "Na skalnym Podhalu" Tetmajera czy opera "Zamek na Czorsztynie" Kurpińskiego. Tutaj kręcono też sceny do filmu"Janosik" i "Wakacje z duchami".
    Obecnie zamek jest pod opieką Pienińskiego Parku Narodowego, od 1994 r. udostępniony został do zwiedzania  dla turystów.
Jeśli chodzi o ciekawostki przyrodnicze to rośnie tu pszonak pieniński, niepozorna roślinka endemiczna o żółtych drobnych kwiatkach,   nie spotkamy takiej nigdzie indziej na świecie. W ruinach zamku spotkać możemy też niezwykłego motyla niepylaka apollo.
     Zwiedzając zamek możemy podziwiać niezwykłe panoramy: widać zaporę Zalewu Czorsztyńskiego, zamek "Dunajec w Niedzicy. Pięknie prezentują się Pieniny Spiskie, Tatry, Gorce, i Magura Spiska. W okolicy czekają jeszcze inne atrakcje, pod zamkiem znajdują się porty, które oferują rejsy po zalewie, można popłynąć małymi gondolami albo ciut większymi stylowymi statkami spacerowymi. Niedaleko zamku przebiegają liczne szlaki: piesze, rowerowe i historyczne. Można tu znaleźć dobrą bazę noclegową (w Czorsztynie, Niedzicy, Kluszkowcach, Maniowach , Hubie albo w większej Szczawnicy). Blisko mamy do skansenów, wyciągów , kolejki górskiej, spływu w Przełomie Dunajca i wielu innych atrakcji. Każdy znajdzie w okolicy coś dla siebie. Zapraszam.